W medycynie oraz biotechnologii urządzenie do sterylizacji wykorzystujące gorącą, nasyconą parę wodną do eliminacji mikroorganizmów określane jest jako autoklaw.
Jak działa autoklaw?
Gorąca para wodna skrapla się na chłodniejszych przedmiotach sterylizowanych, przekazując im swoją energię. Prowadzi to do koagulacji białek w komórce i jej zniszczenia. Jednak nie tylko wilgotne ciepło jako nośnik ciepła wpływa na śmiertelność organizmu. Istotną rolę odgrywa również zawartość wody w komórce. Im niższa zawartość wody, tym większa odporność na ciepło. Z tego powodu eliminacja przetrwalników bakteryjnych jest tak wymagająca!
Kiedy coś jest uznawane za sterylne?
Sterylność oznacza brak żywych mikroorganizmów (zgodnie z EN 556). Obejmuje to eliminację mikroorganizmów oraz ich form przetrwalnikowych. W praktyce jednak stan ten nigdy nie może być potwierdzony z absolutną pewnością. Jako akceptowalny poziom przy sterylizacji wyrobów medycznych przyjmuje się, że produkt może być uznany za „sterilny”, jeśli prawdopodobieństwo obecności żywego mikroorganizmu na lub w produkcie wynosi mniejsze lub równe 1 × 10^-6. Aby osiągnąć ten cel, muszą być spełnione określone warunki podczas procesu sterylizacji.
Najważniejsze parametry procesu to:
- Czas sterylizacji
- Temperatura sterylizacji
- Wilgotność.
Dokładne monitorowanie tych parametrów jest kluczowe dla zapewnienia jakości.
Korzyści z zastosowania sterylizacji parowej
- Para wodna o wysokiej zawartości energii jako bardzo skuteczny środek sterylizujący
- Szybka i niezawodna inaktywacja mikroorganizmów, takich jak bakterie, grzyby, przetrwalniki, wirusy i pasożyty
- Jednorodne rozprowadzenie pary w całej komorze sterylizacyjnej
- Skuteczne przenikanie pary również w przypadku porowatych przedmiotów sterylizowanych
- Nietoksyczny, niedrogi i powszechnie dostępny środek sterylizujący
- Brak pozostałości na przedmiotach sterylizowanych
Wpływ ciepła wilgotnego na mikroorganizmy
Podczas sterylizacji parowej stosuje się temperatury wyższe niż optymalna i maksymalna temperatura wzrostu mikroorganizmów. Empirycznie różne rodzaje drobnoustrojów można podzielić na kilka poziomów odporności. Każdy z tych poziomów odporności przypisany jest do określonych metod dezynfekcji lub sterylizacji.
Przykłady odporności na ciepło wilgotne [Wallhäußer, 1988]
Źródło: Praktyka sterylizacji, dezynfekcji, konserwacji. Thieme, Stuttgart, 5. wydanie 1995 (Wallhäuser, K.-H.)
| Poziom odporności | Metoda | Organizm (przykłady) | Temperatura (°C) | Czas (min.) |
|---|---|---|---|---|
| I | Pasteryzacja | Patogenne streptok ::contentReference[oaicite:0]{index=0} |
